Η εσωτερική αντίφαση που βασάνιζε τον Φρίντριχ Χόφμαν ήταν ότι ενώ πίστευε απόλυτα στη μηχανική βάση των φαινομένων της ζωής και ταυτόχρονα στην ύπαρξη αθάνατης ψυχής, δεν κατόρθωνε να συλλάβει ως αιτία των ζωτικών φαινομένων την ψυχή, αλλά ούτε και να αγνοήσει τελείως την επίδρασή της στη γένεσή τους. Για να συμβιβάσει τα πράγματα, ο Χόφμαν υποστήριζε ότι η ψυχή προσφέρει την ικανότητα της γνώσης και της δράσης, αλλά η κίνηση της ανθρώπινης μηχανής είναι έργο του «ζωικού πνεύματος» που υπάρχει στο αίμα, κατασκευάζεται δε στον εγκέφαλο με την επεξεργασία του αέρα που λεπτύνεται μέχρι που να πάρει τη σύσταση του «αιθέρα».
Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς, η άποψη του Χόφμαν είναι μέχρι ένα σημείο κάποια διέξοδος απέναντι στις δυσκολίες της ερμηνείας που ζητούσε για τα φαινόμενα της ζωής. Από την άλλη όμως είναι και μια μακρινή απήχηση της διδασκαλίας του Γαληνού για το «θαυμάσιο δίκτυο» και το «ζωικό πνεύμα» που παρασκευάζει, διοχετεύοντάς το σε όλο το σώμα μέσω των νεύρων.
Όπως και να έχει το πράγμα, πολλοί γιατροί της εποχής, αντιμετωπίζοντας τις ίδιες δυσκολίες με τον Χόφμαν, αλλά και εκτιμώντας θετικά τις απόψεις του, ακολούθησαν πιστά τα ίχνη του. Μεταξύ τους πρέπει να αναφέρουμε για την ιδιορρυθμία της μορφής και του έργου τους, τον Άλμπρεχτ φον Χάλλερ και τον Ουίλιαμ Κάλλεν.
ΑΛΜΠΡΕΧΤ ΦΟΝ ΧΑΛΛΕΡ
Γεννήθηκε στη Βέρνη το 1708 και υπήρξε δίπλευρο ταλέντο: εξαιρετικός ποιητής και οξυδερκής επιστήμονας.
Ο Χάλλερ σπούδασε στο Tübiggen, πήρε τον τίτλο του διδάκτορος στο Λέιντεν και έκανε σοβαρές ανατομικές μελέτες στο Λονδίνο και το Παρίσι. Για ένα μικρό διάστημα ασχολήθηκε με τη σπουδή των μαθηματικών στη Βασιλεία και ύστερα γυρίζοντας στη Βέρνη διορίστηκε βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική της Βιβλιοθήκη. Η μικρή του απασχόληση εκεί, του άφηνε χρόνο για τις ανατομικές και βοτανικές του μελέτες.
Το 1736 κλήθηκε και ανέλαβε την έδρα της ανατομικής και χειρουργικής στο πανεπιστήμιο του Göttiggen, όπου απέκτησε μεγάλη φήμη και έφτασε να θεωρείται η κορυφή της μεγάλης εκείνης ιατρικής σχολής. Το 1753 εγκατέλειψε την έδρα του και επέστρεψε στη Βέρνη, όπου πέθανε το 1777.
Η φήμη του ως ποιητή οφείλεται πιο πολύ στο ποίημα «Οι Άλπεις», που εμπνεύστηκε σε κάποιο ταξίδι του στην περιοχή τους. Το ποίημα αυτό, μικρό προοίμιο του νατουραλισμού που στη συνέχεια κυριάρχησε σε όλη την Ευρώπη του 18ου αιώνα, στρεφόταν με θαυμασμό και ενθουσιασμό προς την άδολη ειλικρίνεια της ζωής των απλών ανθρώπων, που αποτελούσε μια κτυπητή αντίθεση προς τη διαφθορά της πολιτισμένης κοινωνίας.
Ως φυσιολόγος και ανατόμος, έχοντας στο παρελθόν μεγάλη πειραματική εμπειρία και διαθέτοντας οξύ και παρατηρητικό πνεύμα, κατόρθωσε ο Χάλλερ να αναπτύξει τα σπέρματα μερικών ιδεών από το έργο του Χόφμαν.
Έτσι στον τομέα της θεραπευτικής ο Χόφμαν, με βάση τις θεωρίες του περί συστολής και διαστολής των ινών, χρησιμοποιούσε φάρμακα όπως η κίνα, ο σίδηρος, ο αιθέρας κλπ., που ελάττωναν και απομάκρυναν, κατά τη γνώμη του, την πληθώρα του αίματος που αποτελούσε την αιτία κάθε νόσου. Ο Χάλλερ μελέτησε σε βάθος τη φυσιολογία των ενεργειών των φαρμάκων αυτών και συνέλαβε τη θεωρία της αισθητικότητας και της διεγερσιμότητας, που τις θεώρησε βασικές ιδιότητες των ιστών των ζωντανών ζωικών οργανισμών. Την πρώτη τη θεωρούσε χαρακτηριστικό των νεύρων και τη δεύτερη του μυϊκού συστήματος. Έτσι δεχόταν τις «βιταλιστικές» αρχές του Χόφμαν, αλλά μετά από την κατάλληλη πειραματική προετοιμασία, ώστε να θεωρείται ο πραγματικός ιδρυτής της πειραματικής φυσιολογίας.
Το ίδιο οξυδερκής στο βοτανικό πεδίο, ο Χάλλερ υπήρξε ακόμα μανιώδης συλλέκτης κλασικών και μη ιατρικών κειμένων, σε βαθμό που και σήμερα ακόμα, παρά τη διασπορά των βιβλίων του, η βιβλιοθήκη του να αποτελεί θησαυρό ανεκτίμητο.
Ο ΟΥΪΛΙΑΜ ΚΑΛΛΕΝ
Από τον Χόφμαν και πέρα, το νευρικό σύστημα αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επιστημόνων. Στην ερμηνεία των λειτουργιών του θα θεμελιωθούν μερικά από τα πολλά συστήματα του 18ου αιώνα, παράλληλα με το σύστημα του Κάλλεν που μερικοί, υπερβάλλοντας κάπως τα πράγματα, τον θεωρούν ως ιδρυτή της νεώτερης νευροπαθολογίας.
Ο Κάλλεν γεννήθηκε στο Χάμιλτον το 1712 και σπούδασε στη Γλασκώβη, όπου έκανε και διετή άσκηση στη χειρουργική. Έκανε το γιατρό σε διάφορα μέρη της Αγγλίας και της Σκωτίας και στη συνέχεια πήγε στο Εδιμβούργο για μετεκπαίδευση στη νέα σχολή που είχε τότε ιδρυθεί εκεί. Το 1740 πήρε τον τίτλο του διδάκτορα στη Γλασκώβη, όπου το 1755 κατέλαβε την έδρα της χημείας και το 1773 την έδρα της ιατρικής. Πέθανε το 1790 στο Εδιμβούργο, τιμώμενος εξαιρετικά για τη διδακτική του ιδίως ικανότητα που γέμιζε πάθος τους ακροατές του.
Την επιστημονική του εργασία ξεκίνησε με ένα έργο ταξινόμησης των νόσων, τη «Σύνοψη μεθοδικής μεθοδολογίας» (1769): οι νόσοι ταξινομούνται με βάση τα συμπτώματά τους σε κλάσεις, τάξεις, γένη και είδη. Ενθουσιώδης υποστηρικτής των απόψεων του Χάλλερ για την αισθητικότητα και τη διεγερσιμότητα, ο Κάλλεν δεν περιφρονούσε και πολλές από τις ιδέες του Χόφμαν, συνδυάζοντάς τις όμως με μερικές δικές του θέσεις που δεν διέφεραν πολύ από εκείνες του αντιπάλου του Χόφμαν, Γκέοργκ Ερνστ Σταλ.
Στο «σύστημα» του Κάλλεν η αρχή της ζωής τοποθετείται στο νευρικό σύστημα που είναι ο ρυθμιστής κάθε ζωικού φαινομένου. Οι ασθένειες ανάγονται όλες στο νευρικό σύστημα, που όταν είναι ισχυρό τους δίνει χαρακτήρα «σπαστικό» κι όταν είναι εξασθενημένο, χαρακτήρα «ατονικό». Η θεραπεία συνεπώς πρέπει να είναι κατευναστική στην πρώτη και διεγερτική στη δεύτερη περίπτωση.
Παρόλη τη φήμη που απολάμβανε όσο ζούσε, ο Κάλλεν πολύ γρήγορα μετά το θάνατό του ξεχάστηκε και το έργο του υποτιμήθηκε τόσο από τους μεταγενέστερους, ώστε τα βιβλία να μη θεωρούνται τίποτα περισσότερο από ιστορικά ντοκουμέντα. Παρόλα αυτά υπάρχει και η άποψη του Τζων Μπόστοκ, γιου του πιο αγαπητού μαθητή του Κάλλεν που γράφει ότι: «κανένας δεν άσκησε πιο έντονη και πιο μόνιμη επίδραση στην ιατρική, σε όλους της τους κλάδους, τόσο τους θεωρητικούς, όσο και τους πρακτικούς, από τον Κάλλεν». Πράγματι από τη δική του γραμμή προέκυψε το πιο περίφημο από τα «συστήματα» του 18ου αιώνα, εκείνο που συγχρόνως άσκησε την πιο αρνητική επίδραση πάνω στην ιατρική, το σύστημα του μαθητή και γραμματέα του Τζων Μπράουν.
Ο ΤΖΩΝ ΜΠΡΑΟΥΝ
Υπήρξε τελείως αντίθετος χαρακτήρας από το δάσκαλό του. Γεννημένος από φτωχούς γονείς στο Εδιμβούργο το 1735, μαθήτευσε στην αρχή σε υφαντήριο. Μετά κατόρθωσε να πάρει μαθήματα θεολογίας και ρητορικής. Τέλος, πηγαίνοντας στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου για να ακολουθήσει εκκλησιαστική σταδιοδρομία, άλλαξε γνώμη και προτίμησε να σπουδάσει ιατρική. Τα έξοδα των σπουδών του τα έβγαζε μεταφράζοντας τις εργασίες των συμφοιτητών και των καθηγητών του στα λατινικά και παραδίδοντας ιδιαίτερα μαθήματα λατινικής γλώσσας.
Η τύχη του χαμογέλασε όταν ο Κάλλεν, εκτιμώντας τη λατινομάθειά του, τον έκανε παιδαγωγό του γιου του. Αυτό του έκανε τη ζωή πιο άνετη και του επέτρεψε μεγαλύτερη αφοσίωση στις ιατρικές του μελέτες. Όμως η προηγούμενη σκληρή ζωή του επιδρώντας στον εκ φύσεως στρυφνό χαρακτήρα του, τον διαμόρφωσε τελείως εχθρικό προς κάθε διάλογο. Η πολεμική του στράφηκε πρώτα κατά του δασκάλου και προστάτη του Κάλλεν. Στα «Στοιχεία Ιατρικής» που δημοσίευσε το 1775, αντιπαρατάσσει στις θεωρίες εκείνου ένα νέο δικό «σύστημα», με την ανάπτυξη του οποίου άρχισε τη σταδιοδρομία του ως δάσκαλος της ιατρικής.
Έχοντας ο Μπράουν αξιόλογη κλασική μόρφωση, παρέλαβε τις θεωρίες του αρχαίου Έλληνα ιατρού Ασκληπιάδη και της σχολής των «μεθοδικών» και τους μεταφύτευσε στοιχεία από τη διδασκαλία του Χόφμαν, του Χάλλερ και του ίδιου του Κάλλεν.
Ο Μπράουν θεωρούσε τη νόσο ως αποτέλεσμα διαταραχής της ισορροπίας μεταξύ της διεγερσιμότητας του οργανισμού και των διεγέρσεων που ενεργούν πάνω της. Από τη διαταραχή αυτή προκύπτουν είτε «υπερασθένεια» λόγω αύξησης των διεγέρσεων μέσα σε ορισμένα όρια, είτε «ασθένεια» λόγω ελάττωσης των διεγέρσεων ή τόσο μεγάλης αύξησης ώστε να εξαντλείται η διεγερσιμότητα του οργανισμού. Η θεραπεία αποβλέπει στην αποκατάσταση της αρχικής ισορροπίας με βάση την αρχή «τα αντίθετα θεραπεύονται δια των αντιθέτων», δηλαδή μια νόσος αντιμετωπίζεται με φάρμακα που η ενέργειά τους είναι αντίθετη με την ενέργεια της αιτίας της νόσου. Επειδή όμως σχεδόν όλες οι ασθένειες κατατάσσονται στις «ασθενικές», τα ενδεδειγμένα φάρμακα είναι τα διεγερτικά: οινόπνευμα, καμφορά, αιθέρας κλπ., στα οποία ο Μπράουν πρόσθετε, κατά περίεργο τρόπο, και το όπιο. Και επειδή δεν μπορούσε παρά να εφαρμόζει και στον εαυτό του όσα υποστήριζε, έκανε τέτοια χρήση των ισχυρότερων διεγερτικών του, δηλαδή του οπίου, που έπαιρνε σαν λάβδανο και του οινοπνεύματος, που έπινε με τη μορφή του ουίσκι, ώστε να πεθάνει εξαιτίας τους στο Λονδίνο το 1788.
Ανάλογα ήταν τα καταστρεπτικά αποτελέσματα του συστήματός του και για όσους το ακολούθησαν, αλλά και για όσους το πολέμησαν.
Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς, η άποψη του Χόφμαν είναι μέχρι ένα σημείο κάποια διέξοδος απέναντι στις δυσκολίες της ερμηνείας που ζητούσε για τα φαινόμενα της ζωής. Από την άλλη όμως είναι και μια μακρινή απήχηση της διδασκαλίας του Γαληνού για το «θαυμάσιο δίκτυο» και το «ζωικό πνεύμα» που παρασκευάζει, διοχετεύοντάς το σε όλο το σώμα μέσω των νεύρων.
Όπως και να έχει το πράγμα, πολλοί γιατροί της εποχής, αντιμετωπίζοντας τις ίδιες δυσκολίες με τον Χόφμαν, αλλά και εκτιμώντας θετικά τις απόψεις του, ακολούθησαν πιστά τα ίχνη του. Μεταξύ τους πρέπει να αναφέρουμε για την ιδιορρυθμία της μορφής και του έργου τους, τον Άλμπρεχτ φον Χάλλερ και τον Ουίλιαμ Κάλλεν.
ΑΛΜΠΡΕΧΤ ΦΟΝ ΧΑΛΛΕΡ
Γεννήθηκε στη Βέρνη το 1708 και υπήρξε δίπλευρο ταλέντο: εξαιρετικός ποιητής και οξυδερκής επιστήμονας.
Ο Χάλλερ σπούδασε στο Tübiggen, πήρε τον τίτλο του διδάκτορος στο Λέιντεν και έκανε σοβαρές ανατομικές μελέτες στο Λονδίνο και το Παρίσι. Για ένα μικρό διάστημα ασχολήθηκε με τη σπουδή των μαθηματικών στη Βασιλεία και ύστερα γυρίζοντας στη Βέρνη διορίστηκε βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική της Βιβλιοθήκη. Η μικρή του απασχόληση εκεί, του άφηνε χρόνο για τις ανατομικές και βοτανικές του μελέτες.
Το 1736 κλήθηκε και ανέλαβε την έδρα της ανατομικής και χειρουργικής στο πανεπιστήμιο του Göttiggen, όπου απέκτησε μεγάλη φήμη και έφτασε να θεωρείται η κορυφή της μεγάλης εκείνης ιατρικής σχολής. Το 1753 εγκατέλειψε την έδρα του και επέστρεψε στη Βέρνη, όπου πέθανε το 1777.
Η φήμη του ως ποιητή οφείλεται πιο πολύ στο ποίημα «Οι Άλπεις», που εμπνεύστηκε σε κάποιο ταξίδι του στην περιοχή τους. Το ποίημα αυτό, μικρό προοίμιο του νατουραλισμού που στη συνέχεια κυριάρχησε σε όλη την Ευρώπη του 18ου αιώνα, στρεφόταν με θαυμασμό και ενθουσιασμό προς την άδολη ειλικρίνεια της ζωής των απλών ανθρώπων, που αποτελούσε μια κτυπητή αντίθεση προς τη διαφθορά της πολιτισμένης κοινωνίας.
Ως φυσιολόγος και ανατόμος, έχοντας στο παρελθόν μεγάλη πειραματική εμπειρία και διαθέτοντας οξύ και παρατηρητικό πνεύμα, κατόρθωσε ο Χάλλερ να αναπτύξει τα σπέρματα μερικών ιδεών από το έργο του Χόφμαν.
Έτσι στον τομέα της θεραπευτικής ο Χόφμαν, με βάση τις θεωρίες του περί συστολής και διαστολής των ινών, χρησιμοποιούσε φάρμακα όπως η κίνα, ο σίδηρος, ο αιθέρας κλπ., που ελάττωναν και απομάκρυναν, κατά τη γνώμη του, την πληθώρα του αίματος που αποτελούσε την αιτία κάθε νόσου. Ο Χάλλερ μελέτησε σε βάθος τη φυσιολογία των ενεργειών των φαρμάκων αυτών και συνέλαβε τη θεωρία της αισθητικότητας και της διεγερσιμότητας, που τις θεώρησε βασικές ιδιότητες των ιστών των ζωντανών ζωικών οργανισμών. Την πρώτη τη θεωρούσε χαρακτηριστικό των νεύρων και τη δεύτερη του μυϊκού συστήματος. Έτσι δεχόταν τις «βιταλιστικές» αρχές του Χόφμαν, αλλά μετά από την κατάλληλη πειραματική προετοιμασία, ώστε να θεωρείται ο πραγματικός ιδρυτής της πειραματικής φυσιολογίας.
Το ίδιο οξυδερκής στο βοτανικό πεδίο, ο Χάλλερ υπήρξε ακόμα μανιώδης συλλέκτης κλασικών και μη ιατρικών κειμένων, σε βαθμό που και σήμερα ακόμα, παρά τη διασπορά των βιβλίων του, η βιβλιοθήκη του να αποτελεί θησαυρό ανεκτίμητο.
Ο ΟΥΪΛΙΑΜ ΚΑΛΛΕΝ
Από τον Χόφμαν και πέρα, το νευρικό σύστημα αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επιστημόνων. Στην ερμηνεία των λειτουργιών του θα θεμελιωθούν μερικά από τα πολλά συστήματα του 18ου αιώνα, παράλληλα με το σύστημα του Κάλλεν που μερικοί, υπερβάλλοντας κάπως τα πράγματα, τον θεωρούν ως ιδρυτή της νεώτερης νευροπαθολογίας.
Ο Κάλλεν γεννήθηκε στο Χάμιλτον το 1712 και σπούδασε στη Γλασκώβη, όπου έκανε και διετή άσκηση στη χειρουργική. Έκανε το γιατρό σε διάφορα μέρη της Αγγλίας και της Σκωτίας και στη συνέχεια πήγε στο Εδιμβούργο για μετεκπαίδευση στη νέα σχολή που είχε τότε ιδρυθεί εκεί. Το 1740 πήρε τον τίτλο του διδάκτορα στη Γλασκώβη, όπου το 1755 κατέλαβε την έδρα της χημείας και το 1773 την έδρα της ιατρικής. Πέθανε το 1790 στο Εδιμβούργο, τιμώμενος εξαιρετικά για τη διδακτική του ιδίως ικανότητα που γέμιζε πάθος τους ακροατές του.
Την επιστημονική του εργασία ξεκίνησε με ένα έργο ταξινόμησης των νόσων, τη «Σύνοψη μεθοδικής μεθοδολογίας» (1769): οι νόσοι ταξινομούνται με βάση τα συμπτώματά τους σε κλάσεις, τάξεις, γένη και είδη. Ενθουσιώδης υποστηρικτής των απόψεων του Χάλλερ για την αισθητικότητα και τη διεγερσιμότητα, ο Κάλλεν δεν περιφρονούσε και πολλές από τις ιδέες του Χόφμαν, συνδυάζοντάς τις όμως με μερικές δικές του θέσεις που δεν διέφεραν πολύ από εκείνες του αντιπάλου του Χόφμαν, Γκέοργκ Ερνστ Σταλ.
Στο «σύστημα» του Κάλλεν η αρχή της ζωής τοποθετείται στο νευρικό σύστημα που είναι ο ρυθμιστής κάθε ζωικού φαινομένου. Οι ασθένειες ανάγονται όλες στο νευρικό σύστημα, που όταν είναι ισχυρό τους δίνει χαρακτήρα «σπαστικό» κι όταν είναι εξασθενημένο, χαρακτήρα «ατονικό». Η θεραπεία συνεπώς πρέπει να είναι κατευναστική στην πρώτη και διεγερτική στη δεύτερη περίπτωση.
Παρόλη τη φήμη που απολάμβανε όσο ζούσε, ο Κάλλεν πολύ γρήγορα μετά το θάνατό του ξεχάστηκε και το έργο του υποτιμήθηκε τόσο από τους μεταγενέστερους, ώστε τα βιβλία να μη θεωρούνται τίποτα περισσότερο από ιστορικά ντοκουμέντα. Παρόλα αυτά υπάρχει και η άποψη του Τζων Μπόστοκ, γιου του πιο αγαπητού μαθητή του Κάλλεν που γράφει ότι: «κανένας δεν άσκησε πιο έντονη και πιο μόνιμη επίδραση στην ιατρική, σε όλους της τους κλάδους, τόσο τους θεωρητικούς, όσο και τους πρακτικούς, από τον Κάλλεν». Πράγματι από τη δική του γραμμή προέκυψε το πιο περίφημο από τα «συστήματα» του 18ου αιώνα, εκείνο που συγχρόνως άσκησε την πιο αρνητική επίδραση πάνω στην ιατρική, το σύστημα του μαθητή και γραμματέα του Τζων Μπράουν.
Ο ΤΖΩΝ ΜΠΡΑΟΥΝ
Υπήρξε τελείως αντίθετος χαρακτήρας από το δάσκαλό του. Γεννημένος από φτωχούς γονείς στο Εδιμβούργο το 1735, μαθήτευσε στην αρχή σε υφαντήριο. Μετά κατόρθωσε να πάρει μαθήματα θεολογίας και ρητορικής. Τέλος, πηγαίνοντας στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου για να ακολουθήσει εκκλησιαστική σταδιοδρομία, άλλαξε γνώμη και προτίμησε να σπουδάσει ιατρική. Τα έξοδα των σπουδών του τα έβγαζε μεταφράζοντας τις εργασίες των συμφοιτητών και των καθηγητών του στα λατινικά και παραδίδοντας ιδιαίτερα μαθήματα λατινικής γλώσσας.
Η τύχη του χαμογέλασε όταν ο Κάλλεν, εκτιμώντας τη λατινομάθειά του, τον έκανε παιδαγωγό του γιου του. Αυτό του έκανε τη ζωή πιο άνετη και του επέτρεψε μεγαλύτερη αφοσίωση στις ιατρικές του μελέτες. Όμως η προηγούμενη σκληρή ζωή του επιδρώντας στον εκ φύσεως στρυφνό χαρακτήρα του, τον διαμόρφωσε τελείως εχθρικό προς κάθε διάλογο. Η πολεμική του στράφηκε πρώτα κατά του δασκάλου και προστάτη του Κάλλεν. Στα «Στοιχεία Ιατρικής» που δημοσίευσε το 1775, αντιπαρατάσσει στις θεωρίες εκείνου ένα νέο δικό «σύστημα», με την ανάπτυξη του οποίου άρχισε τη σταδιοδρομία του ως δάσκαλος της ιατρικής.
Έχοντας ο Μπράουν αξιόλογη κλασική μόρφωση, παρέλαβε τις θεωρίες του αρχαίου Έλληνα ιατρού Ασκληπιάδη και της σχολής των «μεθοδικών» και τους μεταφύτευσε στοιχεία από τη διδασκαλία του Χόφμαν, του Χάλλερ και του ίδιου του Κάλλεν.
Ο Μπράουν θεωρούσε τη νόσο ως αποτέλεσμα διαταραχής της ισορροπίας μεταξύ της διεγερσιμότητας του οργανισμού και των διεγέρσεων που ενεργούν πάνω της. Από τη διαταραχή αυτή προκύπτουν είτε «υπερασθένεια» λόγω αύξησης των διεγέρσεων μέσα σε ορισμένα όρια, είτε «ασθένεια» λόγω ελάττωσης των διεγέρσεων ή τόσο μεγάλης αύξησης ώστε να εξαντλείται η διεγερσιμότητα του οργανισμού. Η θεραπεία αποβλέπει στην αποκατάσταση της αρχικής ισορροπίας με βάση την αρχή «τα αντίθετα θεραπεύονται δια των αντιθέτων», δηλαδή μια νόσος αντιμετωπίζεται με φάρμακα που η ενέργειά τους είναι αντίθετη με την ενέργεια της αιτίας της νόσου. Επειδή όμως σχεδόν όλες οι ασθένειες κατατάσσονται στις «ασθενικές», τα ενδεδειγμένα φάρμακα είναι τα διεγερτικά: οινόπνευμα, καμφορά, αιθέρας κλπ., στα οποία ο Μπράουν πρόσθετε, κατά περίεργο τρόπο, και το όπιο. Και επειδή δεν μπορούσε παρά να εφαρμόζει και στον εαυτό του όσα υποστήριζε, έκανε τέτοια χρήση των ισχυρότερων διεγερτικών του, δηλαδή του οπίου, που έπαιρνε σαν λάβδανο και του οινοπνεύματος, που έπινε με τη μορφή του ουίσκι, ώστε να πεθάνει εξαιτίας τους στο Λονδίνο το 1788.
Ανάλογα ήταν τα καταστρεπτικά αποτελέσματα του συστήματός του και για όσους το ακολούθησαν, αλλά και για όσους το πολέμησαν.
.bmp)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου