Το νέο πνεύμα του ουμανισμού, που ονειρευόταν μια πανανθρώπινη κοινότητα και στρεφόταν ορμητικά προς έναν πολιτισμό, που θα ξεπερνούσε τα όρια του μεσαιωνικού (κλεισμένου στις βιβλιοθήκες των μοναστηριών και προνομίου των λίγων), με την αδιάκοπη επαφή και τη στενή συνεργασία των επιστημόνων, το είχε ήδη συλλάβει διαισθητικά ο Δάντης. Το πνεύμα αυτό αποτυπώνεται στις πρώτες σελίδες του «Συμποσίου» του, της επιστημονικής εκείνης πραγματείας του, που έμεινε ατέλειωτη. Την είχε γράψει στη λαϊκή γλώσσα. Ήταν η πρώτη φορά που ένα επιστημονικό κείμενο, που έπρεπε κατά την παράδοση να γραφεί λατινικά, δινόταν στη γλώσσα του λαού, για να μπορέσουν να συμμετάσχουν όλοι στο πνευματικό συμπόσιο: ο πολιτισμός γινόταν νοητός σαν πανανθρώπινη υπόθεση, όχι μόνον ως θεωρία, αλλά και στην πράξη.
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ
Η διαίσθηση του Δάντη, που είχε από τα πράγματα σταματήσει στο επίπεδο των προθέσεων, με τον ουμανισμό γίνεται συγκεκριμένη πραγματικότητα. Ο πολιτισμός γίνεται νοητός ως υπόθεση όλων των ανθρώπων πέρα από εθνικά όρια: από την εποχή του Πετράρχη η αλληλογραφία μεταξύ των μεγάλων ουμανιστών γίνεται πιο πυκνή και πιο περιεκτική, καλύπτοντας σαν δίχτυ, πρώτα την ιταλική χερσόνησο και ύστερα την Ευρώπη ολόκληρη. Στις σελίδες της αλληλογραφίας αυτής βρίσκει κανείς τις αγωνίες, τα ερωτηματικά και τις απαντήσεις ενός κόσμου που διψούσε για την αλήθεια. Ο ένας ζητάει πληροφορίες για κάποιο παλιό χειρόγραφο ή έναν αρχαίο κώδικα, ο άλλος εκθέτει τις αμφιβολίες του σχετικά με την ερμηνεία ενός χωρίου από κάποιο κλασικό κείμενο. Αυτοί που πήραν τις επιστολές απαντούν, στέλνοντας το χειρόγραφο που τους ζητήθηκε, δίνοντας απάντηση στις αμφιβολίες, προτείνοντας λύσεις, συζητώντας, διαφωνώντας. Ο πολιτισμός ξέφυγε από τα μεσαιωνικά τείχη, για να γίνει κτήμα όλο και πιο πολλών ανθρώπων.
Σιγά - σιγά αυτή η ανάγκη της ανταλλαγής ιδεών και γνωμών, ανάμεσα στους ανθρώπους που παρουσιάζονται ιεροφάντες του νέου πνεύματος, γίνεται αρκετά πιεστική, ώστε να μη μπορεί να ανεχθεί τη βραδύτητα της αλληλογραφίας και τις περιορισμένες της δυνατότητες. Ζήτησαν να αντικαταστήσουν την επιστολή με το ζωντανό διάλογο. Έτσι βλέπουμε του σοφούς της εποχής (φιλόσοφους, επιστήμονες, φιλόλογους, λόγιους) να σμίγουν από καιρό σε καιρό, να συζητούν και να φιλονικούν ακόμα στο όνομα της αλήθειας.
Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο, εκφραστική φυσιογνωμία του νέου πνεύματος, κληρικός στο επάγγελμα, δεν αποκαλεί πια τους φίλους του «αδελφούς εν Χριστώ», αλλά «αδελφούς εν αληθεία». Για τον Φιτσίνο, φυσικά, Χριστός και αλήθεια ήταν ταυτόσημες έννοιες: δεν είχε ακόμα εμφιλοχωρήσει εκείνη η διάσταση μεταξύ πίστης και επιστήμης που σφραγίζει τους κατοπινούς αιώνες. Προτιμούσε πάντως να ονομάζει το Χριστό Αλήθεια, παρά την Αλήθεια Χριστό.
Ο Φιτσίνο είναι κι ο ιδρυτής της πρώτης πραγματικής ακαδημίας, γιατί το «Κόρους Ακαντέμιε Φλορεντίνε», που προηγήθηκε χρονικά, δεν ήταν παρά ένα εφήμερο, όχι τόσο λαμπρό πείραμα. Τώρα όμως οι ουμανιστές έχουν ανακαλύψει κάτι νέο: τη φιλοσοφία του Πλάτωνα. Αυτοί που έφεραν την πλατωνική φιλοσοφία είναι φυσικά Έλληνες: η ξεχωριστή φυσιογνωμία του Γεωργίου Γεμιστού, πιο γνωστού ως Πλήθωνα και η στρατιά των σοφών που αποφεύγοντας την τουρκική λαίλαπα ζήτησαν, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, καταφύγιο στη Δύση. Μια μικρή δημοκρατία διανοητών ιδρύεται: η Πλατωνική Ακαδημία της Φλωρεντίας, που εμπνέεται από την Ακαδημία των Αθηνών.
Την ακαδημία του Φιτσίνο ακολουθούν σύντομα η Ποντανιανή Ακαδημία της Νάπολι, ο Πομπονιανή στη Ρώμη και η Αλδίνα στη Βενετία, που το κύριο ενδιαφέρον τους στρέφεται προς την αρχαιολογία και τη φιλολογία.
Η εργασία στις ακαδημίες αυτές είναι εντατική και ο ενθουσιασμός ασυγκράτητος τόσο, που από την Ακαδημία της Ρώμης εξαπολύονται, στο όνομα της ελευθερίας της σκέψης, οι πρώτες επιθέσεις κατά του Καθολικισμού. Ο Πάπας αντιτίθεται κι οι εκκλησιαστικές αρχές κλείνουν προληπτικά την Ακαδημία.
Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Αλλά ο αρχικός ενθουσιασμός υφίσταται την αποθαρρυντική επίδραση των αλλεπάλληλων πολιτικών μεταβολών και σύντομα μαραίνεται. Με την έλλειψη ελευθερίας και την κυριαρχία της αυθαιρεσίας στο δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο, οι φιλόσοφοι, οι φιλόλογοι, οι αρχαιολόγοι, οι επιστήμονες που ακόμα δεν έχουν ξεχωρίσει την επιστήμη από τη φιλοσοφία, ίσως και την αστρολογία, εγκαταλείπουν τους προβληματισμούς τους. Μοναδικό τους μέλημα γίνεται τώρα ο θαυμασμός του ωραίου στην τέχνη του λόγου. Και οι ακαδημίες μεταβάλλονται σε συγκεντρώσεις λογίων, συχνά επιπόλαιων, που αλληλοθαυμάζονται ή αλληλοϋποβλέπονται. Αντί για τα φλέγοντα προβλήματα της ζωής, συζητούν ωραιολογώντας τα αφηρημένα προβλήματα της τέχνης του λόγου. Κάτω από ονόματα κωμικά, οι ακαδημίες αυτές αγωνίζονται να καλύψουν το πνευματικό τους κενό και τα επιπόλαια ενδιαφέροντά τους.
Πάντως, κάτι πραγματοποιείται στις συναντήσεις των ουμανιστικών αυτών ακαδημιών. Κι αυτό αφορά την οργάνωσή τους προς ένα πρότυπο που πλησιάζει τις νεώτερες ακαδημίες: επεξεργάζονται καταστατικά, δημιουργούν εσωτερική ιεραρχία, ορίζουν δικά τους εμβλήματα και το σπουδαιότερο: κάνουν τις συγκεντρώσεις των μελών τους τακτικές.
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά των Ακαδημιών ή Εταιρειών του 16ου αιώνα που αποτελούν την πιο εύγλωττη έκφραση των πνευματικών ανησυχιών ενός αιώνα που προετοίμαζε τον 17ο.
ΟΙ ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ ΤΟΝ 17ο ΑΙΩΝΑ
Ενώ η περίφημη Ακαδημία της Κρούσκα, ιδρυμένη το 1582, συνέχιζε το έργο του καθαρμού της ιταλικής γλώσσας, έστω και με μια δόση σχολαστικότητας, γεννήθηκαν οι δύο πρώτες επιστημονικές ακαδημίες: η Ακαδημία των Λίντσι και η Ακαδημία του Τσιμέντο. Ο Γαλιλαίος είχε στενές σχέσεις και με τις δύο.
Πρώτη ιδρύθηκε η Ακαδημία των Λίντσι (Accademia dei Lincei), το 1603, από τον πρίγκιπα Φεντερίκο Τσέζι, τον Φεντερίκο Στελούτι ντα Φαμπριάνο, τον Αναστάζιο ντε Φίλιις ντα Τέρνι και τον Φλαμανδό γιατρό Γιαν Χεκ. Ο Τσέζι ήταν τότε 18 χρονών και οι άλλοι τρεις δεν ξεπερνούσαν τα 26. Το όνομα της ακαδημίας ήταν παρμένο από το έμβλημά της που παρίστανε ένα λύγκα, το ζώο με το οξύ βλέμμα, πλαισιωμένο από ένα κλαδί δάφνης.
Κατά το έμβλημα και το όνομα ήταν και το πρόγραμμα της ακαδημίας: η διείσδυση με οξύ και κριτικό πνεύμα στα μυστήρια της φύσης. Και στο ιδανικό αυτό αφιέρωσαν οι Λίντσι, ακόμα και τις περιουσίες τους.
Η πρώτη συγκέντρωση της Ακαδημίας έγινε τον Αύγουστο του 1603. Η στενοκεφαλιά όμως του περιβάλλοντος εκδηλώθηκε αμέσως, με πρωτοστάτη μάλιστα τον πατέρα του Τσέζι, που κατόρθωσε με τις μηχανορραφίες του να αναγκάσει σ’ ένα χρόνο τον Χεκ να γυρίσει στην πατρίδα του την Ολλανδία. Αλλά κι από εκεί ο Χεκ, ο παλιός σύντροφος των ενθουσιασμών και των απογοητεύσεων δεν έπαυε με πυκνή αλληλογραφία να εκδηλώνει τις θερμές του προθέσεις και να εμψυχώνει τους άλλους. Όταν ύστερα από χρόνια, το 1614, μπόρεσε να επιστρέψει στη Ιταλία, η Ακαδημία των Λίντσι είχε μπει στο στάδιο της ωριμότητας. Ο κύκλος της είχε πλατύνει. Σε λίγο (1615) γινόταν και ο Γαλιλαίος μέλος της. Το 1625 ο αριθμός των μελών της, Ιταλών και μη, είχε φτάσει τους 32, χωρίς καν να έχει ακόμα μόνιμη έδρα. Οι συναντήσεις γίνονταν στα σπίτια των μελών της, καρποί των οποίων υπήρξαν μερικές από τις πιο θαυμάσιες επιστημονικές εκδόσεις όλων των εποχών. Εδώ ανήκουν οι επιστολές του Γαλιλαίου «Περί των κηλίδων του Ηλίου», ο θαυμάσιος «Πειραματιστής» (1622) και ο «Μεξικάνικος Θησαυρός» (1651) του Τσέζι.
Η ζωή της Ακαδημίας των Λίντσι αρχίζει να μαραίνεται βαθμιαία με το θάνατο του Τσέζι, που ήταν η ψυχή της δραστηριότητάς της, σε ηλικία 45 ετών, το 1630.
Η ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΝΤΟ
Το πνεύμα όμως των Λίντσι δε σβήνει, για να επιβιώσει ύστερα από 27 χρόνια στη Φλωρεντία με την ίδρυση, από τον πρίγκιπα Λεοπόλδο της Τοσκάνης, της Ακαδημίας του Τσιμέντο με έμβλημα το ρητό του Δάντη «δοκιμάζοντας και ξαναδοκιμάζοντας». Το ρητό και το όνομα της Ακαδημίας (τσιμέντο = πείραμα) αποκαλύπτουν το πνεύμα της που στηριζόταν στην πειραματική απόδειξη κάθε επιστημονικού ισχυρισμού.
Αλλά και η Ακαδημία αυτή, όση φήμη κι αν απέκτησε, είχε ζωή σύντομη. Η δράση της κράτησε από το 1657 έως το 1666. Τα πορίσματα της εργασίας αυτής, που συγκεντρώθηκαν από το Μαγκαλόττι και δημοσιεύτηκαν το 1667 με τίτλο «Δοκίμια φυσικών πειραμάτων», μαρτυρούν τη μεγαλοφυΐα των μελών της. Ανάμεσά τους υπάρχουν ονόματα, όπως του Ρέντι, του Βιβιάνι, του Μπορέλλι και του Στένωνα, που ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας στο εξωτερικό.
Η μεγαλύτερη όμως προσφορά των δύο Ακαδημιών, των Λίντσι και του Τσιμέντο, υπήρξε ότι στάθηκαν υπόδειγμα για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και πρότυπα για την ίδρυση των δικών τους Ακαδημιών.
ΟΙ ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΥΡΩΠΗ
Στα πρότυπα αυτά ιδρύθηκαν π.χ. η Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, για την οποία μας δόθηκε πολλές φορές ευκαιρία να μιλήσουμε. Αυτή είχε τον πιο διεθνή χαρακτήρα από κάθε άλλη ακαδημία του 17ου αιώνα.
Στη Γαλλία, κοντά στο Βασιλικό Κήπο, ιδρύεται η Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών, που εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά ιδρύματα του κόσμου, χωρίς πια τον τίτλο της «Βασιλικής».
Στα χρόνια που ακολουθούν, ιδρύονται εκατοντάδες ακαδημίες στην Ευρώπη, άλλες με μεγαλύτερη και άλλες με μικρότερη φήμη, που όλες όμως εκφράζουν το πνεύμα των νέων καιρών. Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι οι πιο πολλές από τις ακαδημίες αυτές πρόκοψαν και επιβίωσαν μέχρι τις ημέρες μας, αντίθετα με τα πρότυπά τους, τις ιταλικές ακαδημίες, που δεν μπόρεσαν να αντισταθούν περισσότερο από λίγα χρόνια στις αντιξοότητες του περιβάλλοντος.
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ
Η διαίσθηση του Δάντη, που είχε από τα πράγματα σταματήσει στο επίπεδο των προθέσεων, με τον ουμανισμό γίνεται συγκεκριμένη πραγματικότητα. Ο πολιτισμός γίνεται νοητός ως υπόθεση όλων των ανθρώπων πέρα από εθνικά όρια: από την εποχή του Πετράρχη η αλληλογραφία μεταξύ των μεγάλων ουμανιστών γίνεται πιο πυκνή και πιο περιεκτική, καλύπτοντας σαν δίχτυ, πρώτα την ιταλική χερσόνησο και ύστερα την Ευρώπη ολόκληρη. Στις σελίδες της αλληλογραφίας αυτής βρίσκει κανείς τις αγωνίες, τα ερωτηματικά και τις απαντήσεις ενός κόσμου που διψούσε για την αλήθεια. Ο ένας ζητάει πληροφορίες για κάποιο παλιό χειρόγραφο ή έναν αρχαίο κώδικα, ο άλλος εκθέτει τις αμφιβολίες του σχετικά με την ερμηνεία ενός χωρίου από κάποιο κλασικό κείμενο. Αυτοί που πήραν τις επιστολές απαντούν, στέλνοντας το χειρόγραφο που τους ζητήθηκε, δίνοντας απάντηση στις αμφιβολίες, προτείνοντας λύσεις, συζητώντας, διαφωνώντας. Ο πολιτισμός ξέφυγε από τα μεσαιωνικά τείχη, για να γίνει κτήμα όλο και πιο πολλών ανθρώπων.
Σιγά - σιγά αυτή η ανάγκη της ανταλλαγής ιδεών και γνωμών, ανάμεσα στους ανθρώπους που παρουσιάζονται ιεροφάντες του νέου πνεύματος, γίνεται αρκετά πιεστική, ώστε να μη μπορεί να ανεχθεί τη βραδύτητα της αλληλογραφίας και τις περιορισμένες της δυνατότητες. Ζήτησαν να αντικαταστήσουν την επιστολή με το ζωντανό διάλογο. Έτσι βλέπουμε του σοφούς της εποχής (φιλόσοφους, επιστήμονες, φιλόλογους, λόγιους) να σμίγουν από καιρό σε καιρό, να συζητούν και να φιλονικούν ακόμα στο όνομα της αλήθειας.
Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο, εκφραστική φυσιογνωμία του νέου πνεύματος, κληρικός στο επάγγελμα, δεν αποκαλεί πια τους φίλους του «αδελφούς εν Χριστώ», αλλά «αδελφούς εν αληθεία». Για τον Φιτσίνο, φυσικά, Χριστός και αλήθεια ήταν ταυτόσημες έννοιες: δεν είχε ακόμα εμφιλοχωρήσει εκείνη η διάσταση μεταξύ πίστης και επιστήμης που σφραγίζει τους κατοπινούς αιώνες. Προτιμούσε πάντως να ονομάζει το Χριστό Αλήθεια, παρά την Αλήθεια Χριστό.
Ο Φιτσίνο είναι κι ο ιδρυτής της πρώτης πραγματικής ακαδημίας, γιατί το «Κόρους Ακαντέμιε Φλορεντίνε», που προηγήθηκε χρονικά, δεν ήταν παρά ένα εφήμερο, όχι τόσο λαμπρό πείραμα. Τώρα όμως οι ουμανιστές έχουν ανακαλύψει κάτι νέο: τη φιλοσοφία του Πλάτωνα. Αυτοί που έφεραν την πλατωνική φιλοσοφία είναι φυσικά Έλληνες: η ξεχωριστή φυσιογνωμία του Γεωργίου Γεμιστού, πιο γνωστού ως Πλήθωνα και η στρατιά των σοφών που αποφεύγοντας την τουρκική λαίλαπα ζήτησαν, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, καταφύγιο στη Δύση. Μια μικρή δημοκρατία διανοητών ιδρύεται: η Πλατωνική Ακαδημία της Φλωρεντίας, που εμπνέεται από την Ακαδημία των Αθηνών.
Την ακαδημία του Φιτσίνο ακολουθούν σύντομα η Ποντανιανή Ακαδημία της Νάπολι, ο Πομπονιανή στη Ρώμη και η Αλδίνα στη Βενετία, που το κύριο ενδιαφέρον τους στρέφεται προς την αρχαιολογία και τη φιλολογία.
Η εργασία στις ακαδημίες αυτές είναι εντατική και ο ενθουσιασμός ασυγκράτητος τόσο, που από την Ακαδημία της Ρώμης εξαπολύονται, στο όνομα της ελευθερίας της σκέψης, οι πρώτες επιθέσεις κατά του Καθολικισμού. Ο Πάπας αντιτίθεται κι οι εκκλησιαστικές αρχές κλείνουν προληπτικά την Ακαδημία.
Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Αλλά ο αρχικός ενθουσιασμός υφίσταται την αποθαρρυντική επίδραση των αλλεπάλληλων πολιτικών μεταβολών και σύντομα μαραίνεται. Με την έλλειψη ελευθερίας και την κυριαρχία της αυθαιρεσίας στο δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο, οι φιλόσοφοι, οι φιλόλογοι, οι αρχαιολόγοι, οι επιστήμονες που ακόμα δεν έχουν ξεχωρίσει την επιστήμη από τη φιλοσοφία, ίσως και την αστρολογία, εγκαταλείπουν τους προβληματισμούς τους. Μοναδικό τους μέλημα γίνεται τώρα ο θαυμασμός του ωραίου στην τέχνη του λόγου. Και οι ακαδημίες μεταβάλλονται σε συγκεντρώσεις λογίων, συχνά επιπόλαιων, που αλληλοθαυμάζονται ή αλληλοϋποβλέπονται. Αντί για τα φλέγοντα προβλήματα της ζωής, συζητούν ωραιολογώντας τα αφηρημένα προβλήματα της τέχνης του λόγου. Κάτω από ονόματα κωμικά, οι ακαδημίες αυτές αγωνίζονται να καλύψουν το πνευματικό τους κενό και τα επιπόλαια ενδιαφέροντά τους.
Πάντως, κάτι πραγματοποιείται στις συναντήσεις των ουμανιστικών αυτών ακαδημιών. Κι αυτό αφορά την οργάνωσή τους προς ένα πρότυπο που πλησιάζει τις νεώτερες ακαδημίες: επεξεργάζονται καταστατικά, δημιουργούν εσωτερική ιεραρχία, ορίζουν δικά τους εμβλήματα και το σπουδαιότερο: κάνουν τις συγκεντρώσεις των μελών τους τακτικές.
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά των Ακαδημιών ή Εταιρειών του 16ου αιώνα που αποτελούν την πιο εύγλωττη έκφραση των πνευματικών ανησυχιών ενός αιώνα που προετοίμαζε τον 17ο.
ΟΙ ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ ΤΟΝ 17ο ΑΙΩΝΑ
Ενώ η περίφημη Ακαδημία της Κρούσκα, ιδρυμένη το 1582, συνέχιζε το έργο του καθαρμού της ιταλικής γλώσσας, έστω και με μια δόση σχολαστικότητας, γεννήθηκαν οι δύο πρώτες επιστημονικές ακαδημίες: η Ακαδημία των Λίντσι και η Ακαδημία του Τσιμέντο. Ο Γαλιλαίος είχε στενές σχέσεις και με τις δύο.
Πρώτη ιδρύθηκε η Ακαδημία των Λίντσι (Accademia dei Lincei), το 1603, από τον πρίγκιπα Φεντερίκο Τσέζι, τον Φεντερίκο Στελούτι ντα Φαμπριάνο, τον Αναστάζιο ντε Φίλιις ντα Τέρνι και τον Φλαμανδό γιατρό Γιαν Χεκ. Ο Τσέζι ήταν τότε 18 χρονών και οι άλλοι τρεις δεν ξεπερνούσαν τα 26. Το όνομα της ακαδημίας ήταν παρμένο από το έμβλημά της που παρίστανε ένα λύγκα, το ζώο με το οξύ βλέμμα, πλαισιωμένο από ένα κλαδί δάφνης.
Κατά το έμβλημα και το όνομα ήταν και το πρόγραμμα της ακαδημίας: η διείσδυση με οξύ και κριτικό πνεύμα στα μυστήρια της φύσης. Και στο ιδανικό αυτό αφιέρωσαν οι Λίντσι, ακόμα και τις περιουσίες τους.
Η πρώτη συγκέντρωση της Ακαδημίας έγινε τον Αύγουστο του 1603. Η στενοκεφαλιά όμως του περιβάλλοντος εκδηλώθηκε αμέσως, με πρωτοστάτη μάλιστα τον πατέρα του Τσέζι, που κατόρθωσε με τις μηχανορραφίες του να αναγκάσει σ’ ένα χρόνο τον Χεκ να γυρίσει στην πατρίδα του την Ολλανδία. Αλλά κι από εκεί ο Χεκ, ο παλιός σύντροφος των ενθουσιασμών και των απογοητεύσεων δεν έπαυε με πυκνή αλληλογραφία να εκδηλώνει τις θερμές του προθέσεις και να εμψυχώνει τους άλλους. Όταν ύστερα από χρόνια, το 1614, μπόρεσε να επιστρέψει στη Ιταλία, η Ακαδημία των Λίντσι είχε μπει στο στάδιο της ωριμότητας. Ο κύκλος της είχε πλατύνει. Σε λίγο (1615) γινόταν και ο Γαλιλαίος μέλος της. Το 1625 ο αριθμός των μελών της, Ιταλών και μη, είχε φτάσει τους 32, χωρίς καν να έχει ακόμα μόνιμη έδρα. Οι συναντήσεις γίνονταν στα σπίτια των μελών της, καρποί των οποίων υπήρξαν μερικές από τις πιο θαυμάσιες επιστημονικές εκδόσεις όλων των εποχών. Εδώ ανήκουν οι επιστολές του Γαλιλαίου «Περί των κηλίδων του Ηλίου», ο θαυμάσιος «Πειραματιστής» (1622) και ο «Μεξικάνικος Θησαυρός» (1651) του Τσέζι.
Η ζωή της Ακαδημίας των Λίντσι αρχίζει να μαραίνεται βαθμιαία με το θάνατο του Τσέζι, που ήταν η ψυχή της δραστηριότητάς της, σε ηλικία 45 ετών, το 1630.
Η ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΝΤΟ
Το πνεύμα όμως των Λίντσι δε σβήνει, για να επιβιώσει ύστερα από 27 χρόνια στη Φλωρεντία με την ίδρυση, από τον πρίγκιπα Λεοπόλδο της Τοσκάνης, της Ακαδημίας του Τσιμέντο με έμβλημα το ρητό του Δάντη «δοκιμάζοντας και ξαναδοκιμάζοντας». Το ρητό και το όνομα της Ακαδημίας (τσιμέντο = πείραμα) αποκαλύπτουν το πνεύμα της που στηριζόταν στην πειραματική απόδειξη κάθε επιστημονικού ισχυρισμού.
Αλλά και η Ακαδημία αυτή, όση φήμη κι αν απέκτησε, είχε ζωή σύντομη. Η δράση της κράτησε από το 1657 έως το 1666. Τα πορίσματα της εργασίας αυτής, που συγκεντρώθηκαν από το Μαγκαλόττι και δημοσιεύτηκαν το 1667 με τίτλο «Δοκίμια φυσικών πειραμάτων», μαρτυρούν τη μεγαλοφυΐα των μελών της. Ανάμεσά τους υπάρχουν ονόματα, όπως του Ρέντι, του Βιβιάνι, του Μπορέλλι και του Στένωνα, που ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας στο εξωτερικό.
Η μεγαλύτερη όμως προσφορά των δύο Ακαδημιών, των Λίντσι και του Τσιμέντο, υπήρξε ότι στάθηκαν υπόδειγμα για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και πρότυπα για την ίδρυση των δικών τους Ακαδημιών.
ΟΙ ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΥΡΩΠΗ
Στα πρότυπα αυτά ιδρύθηκαν π.χ. η Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, για την οποία μας δόθηκε πολλές φορές ευκαιρία να μιλήσουμε. Αυτή είχε τον πιο διεθνή χαρακτήρα από κάθε άλλη ακαδημία του 17ου αιώνα.
Στη Γαλλία, κοντά στο Βασιλικό Κήπο, ιδρύεται η Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών, που εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά ιδρύματα του κόσμου, χωρίς πια τον τίτλο της «Βασιλικής».
Στα χρόνια που ακολουθούν, ιδρύονται εκατοντάδες ακαδημίες στην Ευρώπη, άλλες με μεγαλύτερη και άλλες με μικρότερη φήμη, που όλες όμως εκφράζουν το πνεύμα των νέων καιρών. Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι οι πιο πολλές από τις ακαδημίες αυτές πρόκοψαν και επιβίωσαν μέχρι τις ημέρες μας, αντίθετα με τα πρότυπά τους, τις ιταλικές ακαδημίες, που δεν μπόρεσαν να αντισταθούν περισσότερο από λίγα χρόνια στις αντιξοότητες του περιβάλλοντος.
.bmp)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου