Επανειλημμένα μας δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουμε για τις αντιφάσεις (συχνά τόσο έντονες, που να προκαλούν την κατάπληξη) του επαναστατικού εκείνου 17ου αιώνα.
Μια από τις αντιφάσεις αυτές, η πιο περίεργη, είναι η επιβίωση, μέσα στο κλίμα της τόσο πλούσιας σε ανακαλύψεις κι αποφασιστικής για την ανθρώπινη σκέψη και την επιστήμη εποχής, προλήψεων και δεισιδαιμονιών του παρελθόντος. Στον αιώνα των πειραμάτων, της ιατρομηχανικής και ιατροχημικής θεωρίας, στον αιώνα του Γαλιλαίου, βλέπει κανείς να επιζούν και να αναβιώνουν από το παρελθόν, τάσεις ασυμβίβαστες με το πνεύμα του. Μια ομάδα ιατρών και φιλοσόφων επηρεάζεται ακόμα από την αλχημεία μεσαιωνικού τύπου που, όπως ξέρουμε, περιείχε μεγάλη δόση μαγικού και αστρολογικού στοιχείου. Αρκετές φορές αυτοί οι γιατροί και οι φιλόσοφοι εμφανίζονται να συνεργάζονται με προοδευτικά πνεύματα σε νεωτεριστικά έργα. Τέτοια είναι η περίπτωση του Κένελμ Ντίγκμπι, ενός από τους ιδρυτές της περίφημης Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου, που η ιατρική του ελάχιστα ξεπερνούσε τα όρια της αγυρτείας.
Η ΨΕΥΔΟΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΚΑΙ ΑΚΜΑΖΕΙ
Μια φυσιογνωμία αυτού του είδους, με ορισμένες πάντως αξιόλογες απόψεις, είναι ο Άγγλος Ρόμπερτ Φλουντ (1574-1637), που είχε κάνει τις ιατρικές του σπουδές στην Οξφόρδη. Μετά το τέλος των σπουδών του έκανε πολλά ταξίδια, ώσπου κάποτε επέστρεψε στο Λονδίνο για να ασκήσει με επιτυχία το ιατρικό επάγγελμα.
Ο Φλουντ ήταν φανατικός οπαδός της μυστικιστικής αίρεσης των Ροδοσταυριτών, που πίστευαν ότι βρίσκονταν σε άμεση επαφή με το Θεό, από τον Οποίο αντλούσαν τη χάρη μιας ανώτερης γνώσης. Έτσι θεράπευε τους αρρώστους του εφαρμόζοντας ψυχοθεραπευτικά μέσα, μιλώντας τους σε μια γλώσσα που ανακάτευε το μυστικισμό με την αγυρτεία, το Θεό με τη χημεία και την ιατρική με τη μεταφυσική.
Συνεπής οπαδός της «μεταφυσικής φιλοσοφίας» του Νικόλα Κουζάνους, ερμήνευε τον κόσμο και τα φαινόμενά του ως αποτέλεσμα της «συγκυρίας των αντιθέσεων», ως μια σταθερή πάλη φωτός και σκότους, θερμού και ψυχρού, στερεού και υγρού. Όλη η σκέψη του ήταν μια ψευτοσύνθεση της θεωρίας των χυμών, της φιλοσοφίας του Κουζάνους, του μυστικισμού των Ροδοσταυριτών και της αλχημείας. Φαντάζεται φυσικά κανείς τα θεραπευτικά αποτελέσματα τέτοιων θεωριών στους ασθενείς του.
Παρόλα αυτά υπήρχε μια άποψη στο έργο του Φλουντ που μπορεί να μην ενδιαφέρει άμεσα την ιστορία της ιατρικής, αλλά εξηγεί πώς τον δέχονταν ως συνομιλητή, άνθρωποι σαν τον Κέπλερ και τον Γκασσέντι: στο θεωρητικό οικοδόμημα της φιλοσοφίας του γινόταν η απόπειρα να εισαχθεί ως στοιχείο και το πείραμα.
ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ
Μια άλλη τυπική φυσιογνωμία αυτού του τύπου, ακόμα πιο αλλόκοτη, ήταν ο σερ Κένελμ Ντίγκμπι, που αναφέραμε πιο πάνω ως ιδρυτικό μέλος της Royal Society. Γεννήθηκε το 1608, σπούδασε στην Οξφόρδη και υπήρξε μαθητής του μεγάλου μαθηματικού Τόμας Άλεν, που προέβλεπε γι’ αυτόν μεγάλα πράγματα.
Η ζωή του αρχίζει με μια σειρά πολιτικών και συναισθηματικών περιπετειών[1] και καταλήγει στην πειρατεία, στην οποία επιδόθηκε με τη συγκατάθεση του βασιλιά της Αγγλίας Καρόλου Α'. Σε δυο μόνο μήνες είχε συλλάβει στη Μεσόγειο μερικά ισπανικά και φλαμανδικά μπριγαντίνια,[2] είχε νικήσει το γαλλικό στόλο στην Αλεξανδρέττα κι επέστρεφε θριαμβευτής στην πατρίδα του. Λόγω των καθολικών του πεποιθήσεων εγκατέλειψε και πάλι την Αγγλία, επιδόθηκε στην Ευρώπη στη διπλωματία, χωρίς πάντως πολλή επιτυχία, για να ακολουθήσουν άλλες περιπέτειες που τον συνόδευσαν ως το θάνατό του, το 1665.
Ο Ντίγκμπι έγραψε απομνημονεύματα και θρησκευτικές πραγματείες, σχολίασε φιλοσοφικά και φιλολογικά έργα και τέλος εξάσκησε και την ιατρική του, θα έλεγε κανείς με επιτυχία. Πίστευε απόλυτα στην αλχημεία και την αστρολογία, πρόβαλλε τον εαυτό του ως θαυματουργό και η επιστημονική του επιχειρηματολογία στα ιατρικά του έργα, που δημοσιεύτηκαν μετά το θάνατό του, δεν περιέχει βεβαίως στοιχεία σοβαρότητας. Παρόλα αυτά υπήρξε ευφυής πρόμαχος της θεωρίας του Χάρβεΐ για την κυκλοφορία του αίματος και μόχθησε για τη διάδοσή της.
Την επιτυχία του στην εξάσκηση του επαγγέλματος τη χρωστούσε στη «σκόνη της συμπάθειας», που όπως ο ίδιος βεβαίωνε, είχε μάθει το μυστικό της στη Φλωρεντία από έναν Καρμηλίτη μοναχό. Η σκόνη αυτή έγινε πολύ σύντομα το φάρμακο της μόδας στην Αγγλία, σε σημείο που να προσκληθεί με το θαυματουργό του προϊόν για να θεραπεύσει επίσημο λόρδο που είχε ως θεραπευτές προσωπικότητες της φήμης του Λοκ, του Σύντενχαμ και του Γκλίσσον.
Πάντως ο διπλωμάτης, τυχοδιώκτης και τσαρλατάνος αυτός γιατρός έχει τη θετική του πλευρά στον τομέα της φιλοσοφίας, όπου παρουσιάζεται να αντιτίθεται στον ατομισμό του Σεβερίνο, που είχε διαδοθεί στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με την «τεχνική και λεπτολόγο ανατομική». Η πλευρά του όμως αυτή δε συνδέεται άμεσα με την ιστορία της ιατρικής. Έτσι ο Ντίγκμπι μένει η έκφραση μιας αντινομίας, αρκετά πάντως αντιπροσωπευτικής για τον αιώνα της καθολικής προόδου που έζησε.
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΩΝ
Δεν φαίνεται καθόλου περίεργη η απόκτηση τέτοιας φήμης από τον Ντίγκμπι, αν αναλογιστεί κανείς ότι στην εποχή του εξακολουθούσε ο λαός να πιστεύει στη θεραπευτική δύναμη της «επίθεσης των χειρών του βασιλέως». Η πεποίθηση αυτή έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Ακόμα και οι πιο σκεπτικιστές αυτοκράτορες της Ρώμης, όπως ο Βεσπασιανός, φημίζονταν για τη θαυματουργική δύναμη της επαφής των χεριών τους. Ήταν κι αυτός ένας λόγος που εξέχοντα πνεύματα, όπως ο Ρίτσαρντ Γουάιζμαν, ο μεγαλύτερος χειρουργός του αιώνα, δεν έπαιρναν θέση στο θέμα. Το ίδιο ισχύει και για τον Τόμας Μπράουν στο έργο του «Επιδημική ψευδοδοξία» (Λονδίνο, 1646), που θα ήταν ο πιο κατάλληλος χώρος για να χαρακτηριστεί σωστά η παράλογη αυτή πεποίθηση. Πράγματι ο Μπράουν, ενώ ανασκευάζει στο έργο του πολλές λαϊκές πλάνες και σαν πεπεισμένος οπαδός του Βάκωνα διακηρύσσει ότι το μοναδικό θεμέλιο της πραγματικής επιστήμης είναι το πείραμα, αγνοεί τελείως το θέμα της ιαματικής δύναμης των χεριών του βασιλιά.
Κι όμως. Ακριβώς τότε κυκλοφορούσε ένα έργο με τίτλο «Περί της θαυματουργού δύναμης της ίασης των χοιράδων, που δόθηκε από το Θεό στο βασιλιά της Γαλλίας». Συγγραφέας του ήταν ο Αντρέ ντε Λοράν, που αποτελούσε το γαλλικό αντίστοιχο του σερ Κένελμ Ντίγκμπι. Και ο ντε Λοράν είχε καταφέρει να καταλάβει μια έδρα της ιατρικής στο πανεπιστήμιο του Μονπελιέ! Η περίεργη αυτή προσωπικότητα, αφού πρώτα εκφράζει την πίστη του στη θεραπευτική δύναμη των βασιλικών χεριών κατά των χοιράδων,[3] προχωρεί στο πιο εντυπωσιακό σημείο της εργασίας του: η δύναμη αυτή δεν είναι δοσμένη σε οποιονδήποτε βασιλιά. Είναι δώρο αποκλειστικό του Θεού προς το βασιλιά της Γαλλίας! Οι Άγγλοι φυσικά είχαν τη δική τους άποψη και ο Κάρολος Β' της Αγγλίας διέτρεχε τη χώρα του από άκρου σε άκρο, αγγίζοντας τους χοιραδικούς και αποκτώντας την εύνοια του λαού.
Τώρα πώς συμβιβαζόταν η τέλεια γνώση του θέματος από τον ντε Λοράν, που είχε πράγματι δώσει την πιο αξιόλογη και πιο πλήρη περιγραφή της χοιράδωσης, με την υποστήριξη ενός τέτοιου παραλογισμού, αυτό μένει μυστήριο.
Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΕΚΛΑΪΚΕΥΣΗΣ
Στο τέλος, πάντως, ούτε οι οπαδοί της αστρολογίας και της μαγείας υπήρξαν άχρηστοι για την επιστήμη. Ανάμεσα σ’ αυτούς υπάρχει μια περίεργη μορφή, ιατρός, αστρολόγος και βοτανολόγος μαζί, αλλά και συνεχιστής, στον τομέα του, του έργου που είχε αρχίσει ο Παρέ και προπαντός ο Καρτέσιος και ο Γαλιλαίος: να κάνουν την επιστήμη προσιτή σε πιο πολλούς, εγκαταλείποντας τη λατινική και χρησιμοποιώντας την ομιλούμενη γλώσσα στο έργο τους. Ήταν ο Νικόλαος Κιούλπερερ, που πρώτα ως πανεπιστημιακός βοηθός στο Καίμπριτζ και ύστερα ως βοηθός φαρμακείου στο Bishopsgate είχε συλλάβει τη σημασία της προσφοράς στο πλατύτερο κοινό των έργων των μεγάλων στην αγγλική γλώσσα. Έτσι άρχισε με τη μετάφραση της «Μικρής Τέχνης» του Γαληνού, για να συνεχίσει με διάφορα έργα, στα οποία περιλαμβάνονται και πραγματείες του Γκλίσσον και να καταλήξει στην περίφημη «Φαρμακοποιία» του Λονδίνου.
Με το τελευταίο αυτό έργο του κίνησε την αντιπάθεια και την εχθρότητα επίσημων πνευματικών ανθρώπων που εξακολουθούσαν να πιστεύουν, σύμφωνα με την παράδοση, στην ανάγκη να είναι η Φαρμακοποιία γραμμένη στη λατινική. Παρόλα αυτά το έργο του Κιούλπερερ υπήρξε αξιόλογο και αποκάλυψε την ευαισθησία του απέναντι στις ανάγκες της νέας εποχής, στην επιτακτική απαίτηση των καιρών να εγκαταλείψει η επιστήμη τους τοίχους των μοναστηριών και των επίσημων σχολών και να γίνει κοινό κτήμα των ανθρώπων.Το μεταφραστικό έργο του βρήκε μεγάλη διάδοση. Βρισκόμαστε ακριβώς στον αιώνα των αποικισμών. Στις αποικίες, οι πιο καλλιεργημένοι τουλάχιστον διάβαζαν αγγλικά, ολλανδικά ή πορτογαλικά και τα βιβλία του Κιούλπερερ έγιναν δεκτά, ιδίως στις βορειοαμερικανικές αποικίες, όπως το μάννα στην έρημο. Την πρώτη έκδοση του 1653 ακολούθησε σειρά ολόκληρη άλλων εκδόσεων. Βλέπει, δηλαδή, κανείς ότι και προσωπικότητες δεύτερης τάξης μπορούν να καταλάβουν τις ανάγκες των καιρών.
[1] Όπως έλεγε, τον είχε ερωτευθεί παράφορα και η βασίλισσα της Γαλλίας Μαρία των Μεδίκων.[2] Τύπος ιστιοφόρου σκάφους (ιταλ. brigantino), που χρησιμοποιήθηκε ευρέως τον 16ο αιώνα, κυρίως στη Μεσόγειο και στις θάλασσες της βόρειας Ευρώπης. Είχε χωρητικότητα 150-300 τόνων και ήταν το μικρότερο ιστιοφόρο ανοικτής θάλασσας με τετράγωνα πανιά. Στην επανάσταση του 1821, έτσι αποκαλούσαν τα μπρίκια.[3] Επρόκειτο κατά κανόνα για φυματιώδη αδενίτιδα.
Μια από τις αντιφάσεις αυτές, η πιο περίεργη, είναι η επιβίωση, μέσα στο κλίμα της τόσο πλούσιας σε ανακαλύψεις κι αποφασιστικής για την ανθρώπινη σκέψη και την επιστήμη εποχής, προλήψεων και δεισιδαιμονιών του παρελθόντος. Στον αιώνα των πειραμάτων, της ιατρομηχανικής και ιατροχημικής θεωρίας, στον αιώνα του Γαλιλαίου, βλέπει κανείς να επιζούν και να αναβιώνουν από το παρελθόν, τάσεις ασυμβίβαστες με το πνεύμα του. Μια ομάδα ιατρών και φιλοσόφων επηρεάζεται ακόμα από την αλχημεία μεσαιωνικού τύπου που, όπως ξέρουμε, περιείχε μεγάλη δόση μαγικού και αστρολογικού στοιχείου. Αρκετές φορές αυτοί οι γιατροί και οι φιλόσοφοι εμφανίζονται να συνεργάζονται με προοδευτικά πνεύματα σε νεωτεριστικά έργα. Τέτοια είναι η περίπτωση του Κένελμ Ντίγκμπι, ενός από τους ιδρυτές της περίφημης Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου, που η ιατρική του ελάχιστα ξεπερνούσε τα όρια της αγυρτείας.
Η ΨΕΥΔΟΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΚΑΙ ΑΚΜΑΖΕΙ
Μια φυσιογνωμία αυτού του είδους, με ορισμένες πάντως αξιόλογες απόψεις, είναι ο Άγγλος Ρόμπερτ Φλουντ (1574-1637), που είχε κάνει τις ιατρικές του σπουδές στην Οξφόρδη. Μετά το τέλος των σπουδών του έκανε πολλά ταξίδια, ώσπου κάποτε επέστρεψε στο Λονδίνο για να ασκήσει με επιτυχία το ιατρικό επάγγελμα.
Ο Φλουντ ήταν φανατικός οπαδός της μυστικιστικής αίρεσης των Ροδοσταυριτών, που πίστευαν ότι βρίσκονταν σε άμεση επαφή με το Θεό, από τον Οποίο αντλούσαν τη χάρη μιας ανώτερης γνώσης. Έτσι θεράπευε τους αρρώστους του εφαρμόζοντας ψυχοθεραπευτικά μέσα, μιλώντας τους σε μια γλώσσα που ανακάτευε το μυστικισμό με την αγυρτεία, το Θεό με τη χημεία και την ιατρική με τη μεταφυσική.
Συνεπής οπαδός της «μεταφυσικής φιλοσοφίας» του Νικόλα Κουζάνους, ερμήνευε τον κόσμο και τα φαινόμενά του ως αποτέλεσμα της «συγκυρίας των αντιθέσεων», ως μια σταθερή πάλη φωτός και σκότους, θερμού και ψυχρού, στερεού και υγρού. Όλη η σκέψη του ήταν μια ψευτοσύνθεση της θεωρίας των χυμών, της φιλοσοφίας του Κουζάνους, του μυστικισμού των Ροδοσταυριτών και της αλχημείας. Φαντάζεται φυσικά κανείς τα θεραπευτικά αποτελέσματα τέτοιων θεωριών στους ασθενείς του.
Παρόλα αυτά υπήρχε μια άποψη στο έργο του Φλουντ που μπορεί να μην ενδιαφέρει άμεσα την ιστορία της ιατρικής, αλλά εξηγεί πώς τον δέχονταν ως συνομιλητή, άνθρωποι σαν τον Κέπλερ και τον Γκασσέντι: στο θεωρητικό οικοδόμημα της φιλοσοφίας του γινόταν η απόπειρα να εισαχθεί ως στοιχείο και το πείραμα.
ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ
Μια άλλη τυπική φυσιογνωμία αυτού του τύπου, ακόμα πιο αλλόκοτη, ήταν ο σερ Κένελμ Ντίγκμπι, που αναφέραμε πιο πάνω ως ιδρυτικό μέλος της Royal Society. Γεννήθηκε το 1608, σπούδασε στην Οξφόρδη και υπήρξε μαθητής του μεγάλου μαθηματικού Τόμας Άλεν, που προέβλεπε γι’ αυτόν μεγάλα πράγματα.
Η ζωή του αρχίζει με μια σειρά πολιτικών και συναισθηματικών περιπετειών[1] και καταλήγει στην πειρατεία, στην οποία επιδόθηκε με τη συγκατάθεση του βασιλιά της Αγγλίας Καρόλου Α'. Σε δυο μόνο μήνες είχε συλλάβει στη Μεσόγειο μερικά ισπανικά και φλαμανδικά μπριγαντίνια,[2] είχε νικήσει το γαλλικό στόλο στην Αλεξανδρέττα κι επέστρεφε θριαμβευτής στην πατρίδα του. Λόγω των καθολικών του πεποιθήσεων εγκατέλειψε και πάλι την Αγγλία, επιδόθηκε στην Ευρώπη στη διπλωματία, χωρίς πάντως πολλή επιτυχία, για να ακολουθήσουν άλλες περιπέτειες που τον συνόδευσαν ως το θάνατό του, το 1665.
Ο Ντίγκμπι έγραψε απομνημονεύματα και θρησκευτικές πραγματείες, σχολίασε φιλοσοφικά και φιλολογικά έργα και τέλος εξάσκησε και την ιατρική του, θα έλεγε κανείς με επιτυχία. Πίστευε απόλυτα στην αλχημεία και την αστρολογία, πρόβαλλε τον εαυτό του ως θαυματουργό και η επιστημονική του επιχειρηματολογία στα ιατρικά του έργα, που δημοσιεύτηκαν μετά το θάνατό του, δεν περιέχει βεβαίως στοιχεία σοβαρότητας. Παρόλα αυτά υπήρξε ευφυής πρόμαχος της θεωρίας του Χάρβεΐ για την κυκλοφορία του αίματος και μόχθησε για τη διάδοσή της.
Την επιτυχία του στην εξάσκηση του επαγγέλματος τη χρωστούσε στη «σκόνη της συμπάθειας», που όπως ο ίδιος βεβαίωνε, είχε μάθει το μυστικό της στη Φλωρεντία από έναν Καρμηλίτη μοναχό. Η σκόνη αυτή έγινε πολύ σύντομα το φάρμακο της μόδας στην Αγγλία, σε σημείο που να προσκληθεί με το θαυματουργό του προϊόν για να θεραπεύσει επίσημο λόρδο που είχε ως θεραπευτές προσωπικότητες της φήμης του Λοκ, του Σύντενχαμ και του Γκλίσσον.
Πάντως ο διπλωμάτης, τυχοδιώκτης και τσαρλατάνος αυτός γιατρός έχει τη θετική του πλευρά στον τομέα της φιλοσοφίας, όπου παρουσιάζεται να αντιτίθεται στον ατομισμό του Σεβερίνο, που είχε διαδοθεί στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με την «τεχνική και λεπτολόγο ανατομική». Η πλευρά του όμως αυτή δε συνδέεται άμεσα με την ιστορία της ιατρικής. Έτσι ο Ντίγκμπι μένει η έκφραση μιας αντινομίας, αρκετά πάντως αντιπροσωπευτικής για τον αιώνα της καθολικής προόδου που έζησε.
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΩΝ
Δεν φαίνεται καθόλου περίεργη η απόκτηση τέτοιας φήμης από τον Ντίγκμπι, αν αναλογιστεί κανείς ότι στην εποχή του εξακολουθούσε ο λαός να πιστεύει στη θεραπευτική δύναμη της «επίθεσης των χειρών του βασιλέως». Η πεποίθηση αυτή έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Ακόμα και οι πιο σκεπτικιστές αυτοκράτορες της Ρώμης, όπως ο Βεσπασιανός, φημίζονταν για τη θαυματουργική δύναμη της επαφής των χεριών τους. Ήταν κι αυτός ένας λόγος που εξέχοντα πνεύματα, όπως ο Ρίτσαρντ Γουάιζμαν, ο μεγαλύτερος χειρουργός του αιώνα, δεν έπαιρναν θέση στο θέμα. Το ίδιο ισχύει και για τον Τόμας Μπράουν στο έργο του «Επιδημική ψευδοδοξία» (Λονδίνο, 1646), που θα ήταν ο πιο κατάλληλος χώρος για να χαρακτηριστεί σωστά η παράλογη αυτή πεποίθηση. Πράγματι ο Μπράουν, ενώ ανασκευάζει στο έργο του πολλές λαϊκές πλάνες και σαν πεπεισμένος οπαδός του Βάκωνα διακηρύσσει ότι το μοναδικό θεμέλιο της πραγματικής επιστήμης είναι το πείραμα, αγνοεί τελείως το θέμα της ιαματικής δύναμης των χεριών του βασιλιά.
Κι όμως. Ακριβώς τότε κυκλοφορούσε ένα έργο με τίτλο «Περί της θαυματουργού δύναμης της ίασης των χοιράδων, που δόθηκε από το Θεό στο βασιλιά της Γαλλίας». Συγγραφέας του ήταν ο Αντρέ ντε Λοράν, που αποτελούσε το γαλλικό αντίστοιχο του σερ Κένελμ Ντίγκμπι. Και ο ντε Λοράν είχε καταφέρει να καταλάβει μια έδρα της ιατρικής στο πανεπιστήμιο του Μονπελιέ! Η περίεργη αυτή προσωπικότητα, αφού πρώτα εκφράζει την πίστη του στη θεραπευτική δύναμη των βασιλικών χεριών κατά των χοιράδων,[3] προχωρεί στο πιο εντυπωσιακό σημείο της εργασίας του: η δύναμη αυτή δεν είναι δοσμένη σε οποιονδήποτε βασιλιά. Είναι δώρο αποκλειστικό του Θεού προς το βασιλιά της Γαλλίας! Οι Άγγλοι φυσικά είχαν τη δική τους άποψη και ο Κάρολος Β' της Αγγλίας διέτρεχε τη χώρα του από άκρου σε άκρο, αγγίζοντας τους χοιραδικούς και αποκτώντας την εύνοια του λαού.
Τώρα πώς συμβιβαζόταν η τέλεια γνώση του θέματος από τον ντε Λοράν, που είχε πράγματι δώσει την πιο αξιόλογη και πιο πλήρη περιγραφή της χοιράδωσης, με την υποστήριξη ενός τέτοιου παραλογισμού, αυτό μένει μυστήριο.
Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΕΚΛΑΪΚΕΥΣΗΣ
Στο τέλος, πάντως, ούτε οι οπαδοί της αστρολογίας και της μαγείας υπήρξαν άχρηστοι για την επιστήμη. Ανάμεσα σ’ αυτούς υπάρχει μια περίεργη μορφή, ιατρός, αστρολόγος και βοτανολόγος μαζί, αλλά και συνεχιστής, στον τομέα του, του έργου που είχε αρχίσει ο Παρέ και προπαντός ο Καρτέσιος και ο Γαλιλαίος: να κάνουν την επιστήμη προσιτή σε πιο πολλούς, εγκαταλείποντας τη λατινική και χρησιμοποιώντας την ομιλούμενη γλώσσα στο έργο τους. Ήταν ο Νικόλαος Κιούλπερερ, που πρώτα ως πανεπιστημιακός βοηθός στο Καίμπριτζ και ύστερα ως βοηθός φαρμακείου στο Bishopsgate είχε συλλάβει τη σημασία της προσφοράς στο πλατύτερο κοινό των έργων των μεγάλων στην αγγλική γλώσσα. Έτσι άρχισε με τη μετάφραση της «Μικρής Τέχνης» του Γαληνού, για να συνεχίσει με διάφορα έργα, στα οποία περιλαμβάνονται και πραγματείες του Γκλίσσον και να καταλήξει στην περίφημη «Φαρμακοποιία» του Λονδίνου.
Με το τελευταίο αυτό έργο του κίνησε την αντιπάθεια και την εχθρότητα επίσημων πνευματικών ανθρώπων που εξακολουθούσαν να πιστεύουν, σύμφωνα με την παράδοση, στην ανάγκη να είναι η Φαρμακοποιία γραμμένη στη λατινική. Παρόλα αυτά το έργο του Κιούλπερερ υπήρξε αξιόλογο και αποκάλυψε την ευαισθησία του απέναντι στις ανάγκες της νέας εποχής, στην επιτακτική απαίτηση των καιρών να εγκαταλείψει η επιστήμη τους τοίχους των μοναστηριών και των επίσημων σχολών και να γίνει κοινό κτήμα των ανθρώπων.Το μεταφραστικό έργο του βρήκε μεγάλη διάδοση. Βρισκόμαστε ακριβώς στον αιώνα των αποικισμών. Στις αποικίες, οι πιο καλλιεργημένοι τουλάχιστον διάβαζαν αγγλικά, ολλανδικά ή πορτογαλικά και τα βιβλία του Κιούλπερερ έγιναν δεκτά, ιδίως στις βορειοαμερικανικές αποικίες, όπως το μάννα στην έρημο. Την πρώτη έκδοση του 1653 ακολούθησε σειρά ολόκληρη άλλων εκδόσεων. Βλέπει, δηλαδή, κανείς ότι και προσωπικότητες δεύτερης τάξης μπορούν να καταλάβουν τις ανάγκες των καιρών.
[1] Όπως έλεγε, τον είχε ερωτευθεί παράφορα και η βασίλισσα της Γαλλίας Μαρία των Μεδίκων.[2] Τύπος ιστιοφόρου σκάφους (ιταλ. brigantino), που χρησιμοποιήθηκε ευρέως τον 16ο αιώνα, κυρίως στη Μεσόγειο και στις θάλασσες της βόρειας Ευρώπης. Είχε χωρητικότητα 150-300 τόνων και ήταν το μικρότερο ιστιοφόρο ανοικτής θάλασσας με τετράγωνα πανιά. Στην επανάσταση του 1821, έτσι αποκαλούσαν τα μπρίκια.[3] Επρόκειτο κατά κανόνα για φυματιώδη αδενίτιδα.
.bmp)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου